Ετικέτα: συκιά

  Οι περισσότεροι από εμάς στην Ελλάδα θυμόμαστε ότι στη γειτονιά που παίζαμε παιδιά υπήρχε πάντα, τουλάχιστον μια συκιά. Έτσι, γεωπόνοι και μη, ξέρουμε να ξεχωρίζουμε το δέντρο αυτό, ακόμα και το χειμώνα που έχουν πέσει τα φύλλα του. Για άλλους πάλι, το καλοκαίρι είναι συνώνυμο με την παρέα, την θάλασσα, ένα δροσερό ποτήρι νερό και ένα πιάτο με σύκα.

1. 1. Ιστορικά στοιχεία

   Η συκιά υπήρχε στην Ευρώπη από τα προϊστορικά κιόλας χρόνια, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Από την αρχαιότητα, η συκιά λατρεύτηκε ως δέντρο του Διονύσου, ενώ η ποικιλία ΄΄Βασιλικά’’ καλλιεργούνταν στην Αττική. Μετέπειτα, αποτέλεσε το πρώτο δέντρο που αναφέρει η Βίβλος (7.000 π.Χ στην Ιεριχώ). Η γηραιότερη συκιά στον πλανήτη βρίσκεται στη Σρι Λάνκα και σύμφωνα με μελέτες είναι περίπου 2.300 ετών. Το όνομά της είναι ‘’Jaya Sri Maha Bodhi’’ και ανήκει στην ποικιλία Ficus religiosa. Ο θρύλος λέει ότι κάτω από αυτό το δέντρο ο Βούδας βρήκε τη φώτισή του.

        Jaya Sri Maha Bodhi, Σρι Λάνκα

    2. Χαρακτηριστικά

   Η συκιά ή αλλιώς Ficus carica, ανήκει στην οικογένεια των Μοροειδών (Moraceae) και είναι από τα δημοφιλέστερα φυλλοβόλα δέντρα. Μπορεί να ζήσει με τεράστια επιτυχία πολλές δεκαετίες. Φτάνει έως και τα 7 μέτρα ύψος, με την κόμη της να δημιουργεί ένα στρογγυλωπό σχήμα. Ο κορμός της έχει μια χαρακτηριστική λεία υφή σε χρώμα γκρι. Τα φύλλα της είναι μεγάλα, καρδιόσχημα, με 3 έως 5 λοβούς, με σκούρο πράσινο χρώμα. Το πάνω μέρος του φυλλώματός της έχει λεία υφή, ενώ το κάτω φέρει μικρό χνούδι. Το σύκο κάνει τις πρώτες του εμφανίσεις τον Απρίλη, έχοντας αρχικά ένα πολύ μικρό μέγεθος, άλλοτε σε χρώμα πράσινο και άλλοτε σε μωβ. Στη συνέχεια όμως, μεγαλώνει και αποκτά αυτή γλυκιά και ζουμερή γεύση. Περίοδος συγκομιδής του είναι ο Ιούνιος, με τις λεγόμενες φρακασάνες και ο Αύγουστος- Σεπτέμβριος, όπου δίνει τα πραγματικά, βρώσιμα σύκα. Όλες τις εποχές τα σύκα μπορούν να τρώγονται ως αποξηραμένα, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες και νωπά. Τα αποξηραμένα μάλιστα σύκα, αποτελούν 3 φορές πιο θρεπτικότερη τροφή από ότι τα νωπά.

    3. Ποικιλίες

   Τα σύκα όπως πολλοί πιστεύουν δεν είναι καρποί, αλλά ταξιανθίες, στο εσωτερικών των οποίων βρίσκονται μικρά λουλούδια, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μικροσκοπικούς σκληρούς καρπούς (ταξικαρπίες). Στη φύση υπάρχουν οι αγριοσυκιές (αρρενοσυκιές) που τα σύκα τους δεν είναι βρώσιμα και οι ήμερες (θηλυκές) που τα σύκα τους τρώγονται. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στις γνωστότερες ποικιλίες που είναι:

• Βασιλική (μαύρη και λευκή)
• Markopoulou (black)
• Καλαμών (λευκή)
• Κύμης (λευκή)
• Αργαλαστής (λευκή)
• Πολίτικο (λευκή)
• Φρακασάνα (λευκή)
• ενώ από τις ξένες οι Alfiore, Brazilliana, Dauphine, Dottato, Mission και San piero.

     

4. 4. Οι συνθήκες που ευδοκιμεί

   Η συκιά ευδοκιμεί πολύ εύκολα στον ελληνικό κήπο. Προτιμά τα ζεστά κλίματα, όμως μπορεί να ευδοκιμήσει χωρίς πολλές φροντίδες και σε ορεινές περιοχές, αν επιλεχθεί η κατάλληλη ποικιλία. Δεν έχει πρόβλημα με κανένα τύπο εδάφους, ακόμα και με τα ασβεστώδη εδάφη, εκτός από τα έντονα αργιλώδη, που συγκρατούν πολύ μεγάλες ποσότητες νερού. Απεναντίας, τα εδάφη που την ευνοούν είναι τα πλούσια, ελαφριάς σύστασης, που έχουν καλή αποστράγγιση. Φέρει ιδιαίτερη αντοχή σε συνθήκες ξηρασίας, αλλά και αλατότητας.

5. 5. Άρδευση

   Η συκιά φέρει υψηλή ανθεκτικότητα στην έλλειψη του νερού. Τα ώριμα δέντρα συκιάς όταν υπάρχει η δυνατότητα καλό θα είναι να ποτίζονται κάθε 15 μέρες, ενώ το καλοκαίρι μια φορά την εβδομάδα, ώστε να έχει ικανοποιητική καρποφορία. Συχνά, η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε κούφιους καρπούς, ενώ η υπερβολική υγρασία σε σχισίματα των σύκων.

6. Λίπανση

   Εάν θέλουμε πλούσια καρποφορία για τη συκιά μας, δεν έχουμε παρά να την λιπάνουμε με καλά χωνεμένη κοπριά, την οποία θα ενσωματώσουμε στο έδαφος το χειμώνα. Έτσι, το δέντρο μας θα πάρει όλη την οργανική ουσία και το άζωτο που χρειάζεται.

7. 7. Κλάδεμα

   Η συκιά σε γενικές γραμμές δεν ανέχεται το αυστηρό κλάδεμα , για αυτό και συχνά αφήνεται στο φυσικό της σχήμα. Παρόλα αυτά, σε περίπτωση που ένα κλάδεμα είναι επιθυμητό, καλό θα είναι με τα πρώτα κλαδέματα από τη φύτευσή της να της δώσουμε σχήμα ανοιχτού κυπέλου, με τη διακλάδωση των βραχιόνων της να ξεκινούν χαμηλά. Έτσι, θα είναι εύκολη η συγκομιδή. Η εργασία του κλαδέματος διαμόρφωσης στη συκιά γίνεται για τις ζεστές περιοχές τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο, ενώ για τις κρύες τον Μάρτιο. Το κλάδεμα καρποφορίας επίσης γίνεται την ίδια περίοδο, ενώ είναι πολύ ελαφρύ, μιας και το δέντρο της συκιάς δεν επιδέχεται μεγάλες επεμβάσεις. Οι κορυφές των κλαδιών δεν πρέπει να κόβονται, καθώς εκεί θα σχηματιστούν νέοι καρποί. Τέλος, δεν ξεχνάμε να κάνουμε επάλειψη με ειδική πάστα στις μεγάλες τομές.

8. Ασθένειες

   Ένας από τους εχθρούς της συκιάς μπορεί να είναι η λεγόμενη ψώρα της συκιάς ή αλλιώς κηροπλάστης, η ψύλλα, η μαύρη μύγα των σύκων και η μύγα της Μεσογείου. Ακόμα, προβλήματα ενδέχεται να δημιουργήσουν και οι νηματώδεις του εδάφους, ενώ μύκητες του γένους Phytophthora, Penicillium, Botrytis και Fusarium αποτελούν συνήθη αίτια υποβάθμισης της συκιάς.

    9. Οφέλη για την υγεία

   Δικαίως τα σύκα θεωρούνται υπερτροφή και είναι ιδανικά για παιδιά, αλλά και ασθενικούς οργανισμούς. Περιέχουν πλήθος θρεπτικών συστατικών όπως βιταμίνες Β1, Β2, Α, Ε, Κ, μέταλλα και τις περισσότερες φυτικές ίνες από όλα τα φρούτα. Έτσι, αποτρέπουν τις καρδιακές παθήσεις (πτώση τριγλυκεριδίων στο αίμα), βοηθούν τη δημιουργία οστικής πυκνότητας, αποτρέποντας την οστεοπόρωση, λόγω του αυξημένου ασβεστίου και καλίου που περιέχουν, αλλά και βοηθούν στις περιπτώσεις δυσκοιλιότητας. Ιδιαίτερα τα αποξηραμένα σύκα έχουν υπερτριπλάσια θρεπτική αξία από ότι τα νωπά και θεωρούνται εφάμιλλα της σταφίδας και άλλων προϊόντων υψηλής θερμιδικής αξίας. Ακόμα, μια ιδιότητα των σύκων που δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό είναι ότι αυξάνουν την αίσθηση της ευχαρίστησης (αύξηση ντοπαμίνης στο εγκέφαλο).

10. 10. Χρήσεις στην αρχιτεκτονική

   Η συκιά αποτελεί μια από τις καλύτερες επιλογές για ένα κήπο, ακόμα και για έναν πολυτελή. Αισθητικά δίνει ένα ρουστίκ και εξοχικό ύφος, καθώς αποτελεί σημείο εστίασης, λόγω της σκιάς που προσφέρει για τους καλοκαιρινούς μήνες. Όπως προαναφέρθηκε είναι δέντρο με έντονη αντοχή στην αλατότητα, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα αγαπητή στους αρχιτέκτονες τοπίου και τους γεωπόνους που αναλαμβάνουν έργα σε νησιά, αλλά και ξηροφυτικούς κήπους. Ως προς το μέρος φύτευσής της καλό θα ήταν να αποφεύγεται πάρα πολύ κοντά σε κτήρια και διαδρόμους, καθώς φέρει ισχυρό επιφανειακό ριζικό σύστημα. 

11. Delta Tip

   Όλοι έχουμε ακούσει τη λέξη ‘’συκοφάντης’’, ‘’συκοφαντεία’’ κτλ., αυτό όμως που δεν είναι γνωστό είναι ότι η λέξη αυτή προέρχεται από το σύκο + φαίνω, δηλαδή φανερώνω. Στην αρχαία Ελλάδα λοιπόν, επειδή η συκιά θεωρούνταν πάρα πολύ πολύτιμη ως γλυκαντικό, μαζί με το μέλι, επιβάλλονταν ποινές σε όσους έπιαναν να τα κλέβουν. Έτσι, υπήρχαν άνθρωποι που τους φανέρωναν και αυτοί ονομάστηκαν ‘’συκο-φάντες’’. Δεν έλλειπαν φυσικά και οι ‘’συκοφάντες’ που κατέδιδαν από εκδίκηση άτομα που δεν είχαν κάνει κάποιου είδους κλοπή και για αυτό η λέξη έμεινε στην ιστορία ως κάποιος που κατηγορεί αδίκως και εσκεμμένα κάποιον.

   Περισσότερες πληροφορίες για τα μεσογειακά δέντρα εδώ