Σωστή Επιλογή Δέντρου: Τι να προσέξω;

Η μεταμόρφωση ενός κήπου με ένα πανέμορφο δέντρο ή ακόμα καλύτερα δέντρα, είναι μια συναρπαστική εμπειρία ικανή να προσφέρει ομορφιά, αρμονία και δροσιά στο περιβάλλοντα χώρο σας.

Ωστόσο, η επιλογή του κατάλληλου δέντρου μπορεί να φαντάζει πρόκληση, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις αισθητικές σας προτιμήσεις, όσο και τις πρακτικές απαιτήσεις του χώρου σας, όπως είναι οι κλιματικές συνθήκες, το έδαφος, ο φωτισμός, οι διαστάσεις του δέντρου, αλλά και η φροντίδα που χρειάζεται. Σε αυτό το σύντομο άρθρο, θα σας παρουσιάσουμε τα βασικά βήματα που θα σας βοηθήσουν να κάνετε την ιδανική επιλογή, αποφεύγοντας τις δυσάρεστες εκπλήξεις.

1. Κλίμα και Συνθήκες Ανάπτυξης

Κάθε είδος δέντρου έχει τις δικές του ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης. Έτσι, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη παράγοντες όπως η θερμοκρασία, οι βροχοπτώσεις και η ένταση του αέρα.

Εξετάστε το κλίμα της περιοχής σας και επιλέξτε δέντρα που ευδοκιμούν σε παρόμοιες συνθήκες. Καλό θα ήταν επίσης ιδιαίτερα εξωτικά δέντρα ή δέντρα βόρειων περιοχών να αποφεύγονται σε χώρες όπως η Ελλάδα, καθώς δύσκολα θα ευδοκιμήσουν και αν το κάνουν θα χρειαστούν μεγαλύτερη φροντίδα και χρήματα. Μια ωραία μάλιστα ιδέα είναι να βγείτε μια βόλτα στη γειτονιά που θέλετε να τοποθετήσετε τα δέντρα και να δείτε τι ευδοκιμεί και τι ‘’ζορίζεται’’.

Για παράδειγμα, αν μένετε σε μια περιοχή με ζεστό και ξηρό κλίμα, ιδανικά είναι δέντρα όπως η ελιά, η χαρουπιά, η ροδιά, η συκιά ή η μουριά, που αντέχουν στην ξηρασία. Αντίθετα, σε περιοχές με ψύχος ιδανικά δέντρα είναι το έλατο, η τιλιά, η λεύκα, η ιτιά, το σφενδάμι, η μανόλια, ο προύνος ή καλλωπιστική δαμασκηνιά (-28 οC), κουτσουπιά (έως -18οC), η κουμαριά (έως -13 οC), η πράσινο-κόκκινη φωτίνια, ενώ από τα καρποφόρα είναι η καστανιά, η κερασιά, η μηλιά, η αχλαδιά, η αμυγδαλιά και φυσικά η ελιά. Σε ορεινές περιοχές προτιμάμε ποικιλίες ελιάς ανθεκτικές στο κρύο.

Αντίθετα, σε περιοχές με μεγάλες βροχοπτώσεις, μπορείτε να επιλέξετε δέντρα όπως η βελανιδιά, ο πλάτανος, ή η λεύκα, που επιθυμούν τις υγρές συνθήκες.

Ο παράγοντας του αέρα, ο οποίος συχνά δεν λαμβάνεται σοβαρά στην επιλογή του δέντρου, παίζει σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα αν βρισκόμαστε σε μέρη, όπου υπάρχουν ισχυροί άνεμοι. Ένας δυνατός βοριάς ή ένα μελτέμι, έχουν την ικανότητα να ρίξουν τα άνθη ή ακόμα και να ξεράνουν ευαίσθητα είδη δέντρων.

Σε αυτές τις περιπτώσεις διαλέγουμε δέντρα και θάμνους με ισχυρό ριζικό σύστημα, όπως είναι η ελιά, το κυπαρίσσι, το βιβούρνο, ο προύνος, η μουριά, η χαρουπιά, το λέιλαντ, η τούγια, το γκολντ κρεστ και η φωτίνια. Αυτά τα είδη φυσικά, είναι ιδανικές επιλογές για φράκτες, δημιουργώντας πυκνή και συμπαγή φύτευση, μειώνοντας αποτελεσματικά τους θορύβους, τον άνεμο, αλλά και τα ανεπιθύμητα βλέμματα.

2. Έδαφος

Η δομή του εδάφους (π.χ. αμμώδες, αργιλώδες) παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των δέντρων.

Αμμώδες ονομάζεται το έδαφος που περιέχει ποσοστό άμμου πάνω από 70% και αργίλου αντίστοιχα κάτω από 15%. Τα εδάφη αυτά λόγω του ότι κυριαρχούν οι ιδιότητες της άμμου, δηλαδή γρήγορη στράγγιση και πολύ καλός αερισμός, λέγονται και ελαφριά. Οι καλλιεργητικές εργασίες σε αυτά γίνονται με ιδιαίτερη ευκολία, ενώ το πότισμα λόγω της μικρής συγκράτησης του νερού πρέπει να είναι συχνότερο. Η λίπανση θα πρέπει να δίνεται επίσης συχνά και σε μικρές δόσεις. Με λίγα λόγια αν σκεφτόμαστε να τοποθετήσουμε στον κήπο μας ένα δέντρο, το οποίο αγαπά το πολύ νερό, αλλά το έδαφος μας είναι ιδιαίτερα αμμώδες, θα είναι καλύτερα να φυτέψουμε ένα πιο ανθεκτικό σε συνθήκες ξηρασίας.

Αντίθετα, τα αργιλώδη ή αλλιώς βαριά εδάφη έχουν υψηλή συγκράτηση νερού και άρα χαμηλή στράγγιση, φτωχό αερισμό και υψηλότερα συνήθως επίπεδα οργανικής ουσίας και θρεπτικών στοιχείων. Όσο αναφορά τις εργασίες, αυτές είναι πιο απαιτητικές. 

Για παράδειγμα, τα αμμώδη εδάφη ταιριάζουν σε δέντρα όπως το πεύκο, η ακακία, η βερυκοκιά, η λεμονιά, η ροδακινιά και η φραγκοσυκιά, ενώ τα αργιλώδη εδάφη είναι ιδανικά για δέντρα όπως η βελανιδιά, η μουριά, η μηλιά, η τιλιά και η καρυδιά.

Ωστόσο, τα περισσότερα δέντρα όπως είναι και η ελιά, προτιμούν τα βαθιά, γόνιμα εδάφη, με καλή αποστράγγιση. Τέτοια είναι εδάφη μέσης σύστασης που συγκρατούν αφενός το νερό και τα θρεπτικά και αφετέρου έχουν και καλό αερισμό και αποστράγγιση.

Εκτός από τη δομή ένας ακόμα εξίσου πολύ σημαντικός παράγοντας για την επιλογή του κατάλληλου δέντρου, είναι  το pH του εδάφους. Το pH με τη σειρά του καθορίζει πόσο όξινο ή πόσο αλκαλικό (βασικό) είναι ένα χώμα, ενώ μετριέται σε μια κλίμακα με αριθμούς από 0 έως 14, με τον αριθμό 7 να χαρακτηρίζει το ουδέτερο έδαφος. Τα περισσότερα βέβαια δέντρα και φυτά προτιμούν συνθήκες οξύτητας από 5,5 έως 8.

Φυσικά, όπως όλα στη φύση, πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εδαφική οξύτητα, όπως το είδος του μητρικού πετρώματος, η ποσότητα των βροχοπτώσεων, η αποσύνθεση της οργανικής ύλης και η χρήση λιπασμάτων. Σε επόμενα άρθρα θα αναλύσουμε τους παράγοντες αυτούς, αλλά και για tip με σπιτικά υλικά που θα μας δείξουν αν έχουμε όξινο ή βασικό έδαφος.

Όξινο είναι το έδαφος του οποίου η τιμή κυμαίνεται από 0 έως 6,9. Ορισμένα παραδείγματα δέντρων που ευδοκιμούν σε όξινα εδάφη είναι η λικιδάμβαρη (4,5-6), η κουμαριά (4,5-7), η μηλιά (5-6,5), η καστανιά (5-6), η μπανανιά (5,5-6,5), η λαγκεστρέμια (5,5-7), και η πορτοκαλιά (5,5-7,5).

 

δέντρο κουμαριάς για κήπο
Δέντρο κουμαριάς που χρειάζεται όξινο έδαφος με pH (4,5-7).

Σε σχετικά ουδέτερο έδαφος όπου ευδοκιμούν και τα περισσότερα είδη, χαρακτηριστικά παραδείγματα δέντρων είναι η ελιά (5,5-8), η μουριά (6,5-7,5), η μανόλια (6,5-7,5), ο δυτικός πλάτανος (6,5-7,5), το κυπαρίσσι (6,5-7,5), η χαρουπιά (6,5-7,5), η συκιά (6,5-7,5), ο φοίνικας Washingtonia (6.5-7.5), η αριά (6,5-7,5), η κουτσουπιά (6,5-7,5) και ο προύνος (6,5-7,5).

Αντίθετα τιμές από 7,1 και πάνω υποδηλώνουν βασικό έδαφος, με τα χαρακτηριστικότερα τη ροδιά (7,1-8) και το γκότζι μπέρι (7,1-8).

Τέλος, η εδαφική αλατότητα πρέπει να ληφθεί υπόψιν στην επιλογή του δέντρου. Ένα έδαφος θεωρείται ότι έχει υψηλή αλατότητα όταν έχει ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) πάνω από 4 dS/m. Δέντρα με αντοχή σε αλατούχα εδάφη είναι ο φοίνικας Washingtonia, η ακακία, η κλαίουσα ιτιά, η μελιά, η μουριά, η συκιά, η χαρουπιά, το πεύκο και φυσικά το αλμυρίκι και η ελιά που αντέχουν πάνω από 8 dS/m.

3. Διαθεσιμότητα Φωτισμού

Κάποια δέντρα προτιμούν άφθονο ηλιακό φως, ενώ άλλα ευδοκιμούν σε ημι-σκιά ή ακόμη και σκιά.

Αξιολογήστε το πόσο ηλιακό φως θα λαμβάνουν τα δέντρα σας στο σημείο που θα τοποθετηθούν και επιλέξτε ένα είδος που ταιριάζει στις συνθήκες φωτισμού.

Τα περισσότερα δέντρα θέλουν άπλετο φως, όπως είναι η ροδιά, η συκιά, η χαρουπιά, η ελιά, η μουριά, η κουτσουπιά και ο προύνος. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα που ευδοκιμούν και σε συνθήκες μειωμένου φωτισμού, όπως η ροβίνια ακακία, η γαζία, η αριά, η μανόλια, το σφενδάμι και η φλαμουριά, ενώ άλλα όπως η μελιά που αντέχει και σε σκοτεινές συνθήκες.

4. Διαστάσεις

Δεν είναι όλα τα δέντρα ίδια όσο αναφορά τις διαστάσεις τους (ύψος, πλάτος, μέγεθος ριζών).

Όσο αναφορά το ύψος, υπάρχουν δέντρα που φτάνουν έως και τα 25 μέτρα όπως είναι ο πλάτανος, ενώ άλλα έχουν μικρότερο ύψος, όπως η κουτσουπιά που φτάνει έως και τα 5μ.

ελιά δίπλα σε καθιστικό σε νησί
Αιωνόβιο ελαιόδεντρο δίπλα σε καθιστικό

Πολλά ακόμη δέντρα έχουν μεγάλο πλάτος, όπως η μανόλια η μεγανθής φτάνοντας σε ύψος έως και τα 15μ., η λικιδάμβαρη φτάνοντας έως και τα 10 μ., αλλά και η μουριά, η κατάλπη, η φλαμουριά, το πλατάνι, η ελιά και η χαρουπιά καθιστώντας τα υπέροχα για σκιά. Φυσικά, στη σκιά αυτών μπορούν να προστεθούν κρεμαστές κούνιες, σετ καθιστικού εξωτερικού χώρου, φωτιστικά και πολλά άλλα καθιστώντας τον κήπο μας το τέλειο μέρος για συναθροίσεις.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον παράγοντα των ριζών ενός δέντρου, μιας και οι διαστάσεις ενός δέντρου αφορούν και το υπόγειο μέρος, εκτός από το υπέργειο (κορμός, κλαδιά, φύλλα).  Αρκετά είναι τα δέντρα των οποίων οι επιφανειακές ρίζες μπορεί να προκαλέσουν ζημιές σε πεζοδρόμια, τοίχους ή σωληνώσεις, στην περίπτωση που η φύτευσή τους γίνει πολύ κοντά σε αυτά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο ευκάλυπτος, η λεύκα, η ακακία Κωνσταντινουπόλεως και ο πλάτανος. Εναλλακτικά, εξαιρετικές επιλογές αποτελούν ο προύνος, η καλλωπιστική μουριά, η χαρουπιά και το σφενδάμι.

Πάντα λοιπόν εξετάζουμε το εύρος και το βάθος των ριζών του δέντρου που μας ενδιαφέρει.

5. Απαιτήσεις Φροντίδας

Κάθε δέντρο έχει διαφορετικές απαιτήσεις σε πότισμα, λίπανση και κλάδεμα, τα οποία μεταφράζονται σε χρόνο και φροντίδα, αν δεν υπάρχουν οι ειδικοί για αυτό.

Για παράδειγμα, αν δεν έχετε πολύ χρόνο ιδανικά είναι δέντρα ανθεκτικά στην ξηρασία και με χαμηλές απαιτήσεις σε λίπανση, που ευδοκιμούν ακόμα και σε πολύ φτωχά εδάφη, όπως η ελιά, ο φοίνικας και η χαρουπιά.

Αντίθετα, αν είστε λάτρης της κηπουρικής και θέλετε ένα δέντρο που απαιτεί πιο εντατική φροντίδα, μπορείτε να επιλέξετε δέντρα όπως η λεμονιά, η βερυκοκιά και η καρυδιά που χρειάζονται τακτικά ποτίσματα, λιπάνσεις, κλαδέματα και προστασία από το έντονο κρύο.

6. Αισθητική

Εκτός από τις πρακτικές σας ανάγκες, λάβετε υπόψη τις χρηστικές και τις αισθητικές σας προτιμήσεις.

Θέλετε καλλωπιστικά ή καρποφόρα δέντρα; Τα πρώτα θα σας χαρίσουν πλούσια σκιά και χρώμα με τα υπέροχα άνθη τους, ενώ τα δεύτερα θα σας ανταμείψουν για τη φροντίδα σας με γευστικούς καρπούς.

Επόμενη ερώτηση, ένα δέντρο αειθαλές ή φυλλοβόλο; Ένα αειθαλές δέντρο, χαρίζει υπέροχο θέαμα όλες τις εποχές του χρόνου, διατηρώντας καταπράσινα τα φύλλα του. Έτσι, καταφέρνει να προστατεύει το κτήριο μας από το κρύο και τους ανέμους τις χειμωνιάτικες μέρες, ενώ αν μας ενοχλούν τα πεσμένα φθινοπωρινά φύλλα, επειδή για παράδειγμα έχουμε μια πισίνα είναι η κατάλληλη επιλογή.

Αντίστοιχα, τα φυλλοβόλα δέντρα, με τις πράσινες, κίτρινες, πορτοκαλί και κόκκινες χρωματικές εναλλαγές των φύλλων τους, κάνουν έναν κήπο μαγευτικό. Επιπλέον, καταφέρνουν να επιτρέπουν στις ηλιακές ακτίνες να ζεσταίνουν ένα κτήριο το χειμώνα, αλλά και να τις απομακρύνουν το καλοκαίρι. Τέλος, τα πεσμένα φύλλα έχουν το πλεονέκτημα ότι αποτελούν φυσικό λίπασμα για το έδαφος, προετοιμάζοντάς το για τις απαιτητικές ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές συνθήκες.

Φυσικά, δε θα μπορούσαμε να μην επισημάνουμε την παρότρυνση των αρχιτεκτόνων τοπίου, που συμβουλεύουν την αρμονική συνύπαρξη αειθαλών και φυλλοβόλων δέντρων σε ένα πράσινο τοπίο. Η εναλλαγή χρωμάτων, σχημάτων και υφών, δημιουργεί έντονο ενδιαφέρον και ομορφιά που διαρκεί.

δέντρο ροδιάς το φθινόπωρο
Φυλλοβόλο δέντρο ροδιάς με τις φθινοπωρινές του αποχρώσεις-Φυτώρια Δέλτα

Συμπερασματικά

Η επιλογή του κατάλληλου δέντρου για τον κήπο σας είναι μια σημαντική απόφαση που μπορεί να επηρεάσει την ομορφιά, την λειτουργικότητα και την αξία ολόκληρου του ακινήτου.

Ακολουθώντας τα βήματα που σας παρουσιάσαμε και λαμβάνοντας υπόψη τις δικές σας ανάγκες και προτιμήσεις, μπορείτε να κάνετε την ιδανική επιλογή και να απολαύσετε τα οφέλη ενός πανέμορφου κήπου, που όχι μόνο θα συμβάλει στην βελτίωση της ψυχικής σας υγείας και της ποιότητας του αέρα, αλλά και θα αυξήσει την αξία του ακινήτου σας.